مقدمه
با افزایش حساسیتها نسبت به محیطزیست و سلامت، انتخابهای روزمرهمان هم رنگ و بوی جدیدی پیدا کردهاند. یکی از این انتخابها، استفاده از شمعهایی است که نه تنها فضا را روشن میکنند، بلکه به محیط نیز صدمه کمتری میزنند. در این میان، شمعهایی که از موم سویا تولید شدهاند، فرصت مناسبی برای ترکیب زیبایی، آرامش و مسئولیتپذیری زیستمحیطی هستند. در این مقاله با تمرکز بر جنبه محیطزیستی، به بررسی کامل فواید، چالشها، تکنیکهای صحیح مصرف و آیندهی این نوع شمعها میپردازیم
چرا موم سویا؟
موم سویا از روغن دانههای سویا تولید میشود؛ یعنی منبعی گیاهی، تجدیدپذیر و در خوشبینانهترین حالت، کمتر آسیبزا نسبت به موم پارافین (که از نفت مشتق شده) دارد.
از جمله دلایل انتخاب موم سویا به صورت ویژه:
منبع تجدیدپذیر: سویا گیاهی است که هر ساله رشد میکند، بر خلاف منابع نفتی که محدود و مصرفشدنیاند.
سوختن «تمیزتر»: موم سویا هنگام سوختن دود و دوده کمتری تولید میکند که به بهبود کیفیت هوای داخل فضا کمک میکند.
تجزیهپذیری: برخلاف بسیاری از مومهای نفتی که فرآیند تجزیهشان بسیار طولانی است، موم سویا خاصیتی دارد که به تفکیک سریعتر کمک میکند.
همچنین بخوانید: از پارافین تا سویا + ۵ راز استفاده از شمع ها
جنبههای محیطزیستی: بررسی دقیق
کربنفوتپرینت و انتشار گازهای گلخانهای
مطالعهای نشان میدهد که مومهای حاصل از سویا یا مومهایی گیاهی دیگر، به نسبت مومهای نفتی، انتشار کربن کمتری دارند. به عنوان مثال، برای موم سویا اروپایی، مقدار انتشار میتواند در بازه حدود ۰٫۳۰ تا ۰٫۴۰ کیلوگرم CO₂e به ازای هر کیلوگرم باشد، در حالی که موم پارافین این رقم را به مراتب بیشتر دارد.
این یعنی وقتی شما شمع موم سویا را انتخاب میکنید، در واقع تا حدی به کاهش تاثیرات آب و هواییتان کمک کردهاید.
تجزیهپذیری و بازیافت
یکی از بخشهای جذاب موم سویا، قابلیت تجزیه آن است. به بیان دیگر، پسماند این نوع موم سریعتر در طبیعت باز میگردد. مطالعهای عنوان میکند که موم سویا میتواند در بازه ۶ تا ۸ ماه (بسته به شرایط) تجزیه شود، در حالی که مومهای نفتی ممکن است صدها سال دوام بیاورند.
همچنین، بخشی از صنعت شمع، برنامههایی برای جمعآوری شمعهای مصرف شده از موم سویا و بازفرآوری آنها ارائه کرده است؛ این نشانگر مسیر حرکت به سمت اقتصاد مدور (Circular Economy) است.
کاهش آلودگی هوا و کاربرد خانگی
داخل خانه نیز موم سویا نسبت به موم پارافین وضعیت بهتری دارد. مثلاً برای افرادی که حساسیت تنفسی دارند یا به کیفیت هوای داخلی توجه میکنند، این انتخاب میتواند تفاوتساز باشد.
ضمن اینکه تولید دوده کمتر به معنی دیوارها، سقفها و مبلمان تمیزتر، سالمتر و زیباتر خواهد بود.
همچنین بخوانید: آیا شمع پارافینی سمی است؟پارافین چیست؟
چالشها و ملاحظات
هیچ راهحل کامل بدون چالش نیست و موم سویا نیز از این قاعده مستثنا نیست. برای انتخاب آگاهانه، لازم است به موارد زیر توجه شود:
منشاء سویا: تولید سویا در مقیاس بزرگ میتواند به تخریب جنگلها، از بین رفتن تنوع زیستی و استفادهی گسترده از کودها و آفتکشها منجر شود.
ترکیبهای موم: بعضی از شمعهایی که «شمع سویا» نامیده میشوند، کاملاً از موم سویا نیستند؛ ممکن است به موم پارافین یا پالم یا سایر افزودنیها نیز مجهز باشند.
قدرت انتشار عطر: برخی کاربران گزارش کردهاند که شمعهای موم سویا نسبت به پارافین، قدرت «انتشار رایحه» کمتری دارند.
مسیر تولید و حملونقل: اگر موم سویا از مناطق دوردست وارد شود و فرآوری آن انرژیبر باشد، فواید زیستمحیطی ممکن است کاهش یابند.
بنابراین، انتخاب شمع موم سویا، تنها به نوع موم محدود نمیشود، بلکه کیفیت، منشاء مواد، فرآوری، و نحوه سوزاندن نیز اهمیت دارد.
راهکارهای صحیح برای مصرف موم سویا
برای اینکه نهتنها انتخاب خوبی داشته باشید، بلکه از آن به درستی استفاده کنید، چند نکته کاربردی را زیر توصیه میکنم:
پیش از روشن کردن، فیش سر (روشنایی شعله) را به حدود ۶–۷ میلیمتر کوتاه کنید تا سوختن یکنواختتر شود و دوده کمتر تولید شود.
اولین بار که شمع را روشن میکنید، اجازه دهید موم کامل سطح ظرف را ذوب کند—تا این سطح مایع به لبه ظرف برسد—تا پدیده تونل شدن (Burn tunnel) رخ ندهد.
از سوختن بیش از ۳–۴ ساعت پشت سر هم اجتناب کنید؛ این باعث داغ شدن زیاد موم میشود، انتشار مواد ناخواسته ممکن است افزایش یابد.
پس از هر بار سوختن، ظرف را خنک کرده و در صورت امکان ظرف شمع را حفظ کرده یا برای بازفرآوری نگه دارید — این به کاهش زباله کمک میکند.
مطمئن شوید شمع از تولیدکنندهای معتبر و با منشاء مشخص خریداری شده است؛ برچسبهایی مانند «۱۰۰% Soy Wax» یا گواهیهای محیطزیستی میتوانند راهنمای خوبی باشند.
داستانی از پشت صحنه: چرا این انتخاب اهمیت دارد؟
تصور کنید خانهای با نور ملایم شمع، آرامش و بوی خوش. حال تصور کنید که این شمع نه تنها فضا را زیبا کرده، بلکه تأثیرات زیستمحیطی مثبتی هم داشته باشد: منبع تجدیدپذیر، تولید کمتر دود، تجزیهپذیری سریعتر، و حمایت از کشاورزان زراعت سویا.
از سوی دیگر، محصولات نفتی مانند موم پارافین، علاوه بر وابستگی به سوختهای فسیلی، میتوانند در سوزاندن داخل خانه مقادیر بیشتری دوده و ترکیبات آلی فرار تولید کنند که به کیفیت هوای داخلی صدمه میزند.
پس وقتی شما شمع موم سویا را انتخاب میکنید، در واقع به نوعی دارید به «نور دادن به آیندهای پاکتر» کمک میکنید — که انتخابی زیبا، آرامبخش و مسئولانه است
جمعبندی
نتخاب شمع از موم سویا، فراتر از زیبایی و عطر، قدمی در مسیر پایداری محیطی است. اگرچه اثرات آن نسبت به موم پارافین برتر است — مانند منبع تجدیدپذیر، تجزیهپذیری بالاتر، سوختن تمیزتر — اما همچنان به هوشیاری در انتخاب و استفاده نیاز دارد: توجه به منشاء سویا، ترکیب صددرصدی موم، استانداردهای تولید و نحوه مصرف.
با انتخاب و استفاده صحیح، میتوانید محیط خانهتان را با حسی گرم و آرامبخش نورانی کنید و همزمان انتخابی داشته باشید که به سلامت زمین و نسلهای آینده احترام میگذارد.
خرید شمع طبیعی : شمع شیشه قهوهای بزرگ ( تک رایحه) با فیتیله چوبی
